Yasallastirsak
da mi yapsak...
Kenan Erçel
Guantanamo
üssündeki Taliban esirler simdilik ser verip sir vermiyor. Bakalim Amerika
onlari konusturmak için ne yapacak?
Guantanamo'daki
inatçi tutuklulari Türkiye'ye gönderin, kendilerini biz bülbül gibi
konusturalim. Böylelikle siz bu basbelalarindan kurtulursunuz, bizim de
insanliga bir hizmetimiz dokunmus olur
Amerikalilar
son haftalarda, basini Harvard'li bir hukuk profesörünün çektigi oldukça
sansasyonal bir tartismaya tanik ve de taraf oluyor. Mevzu, Afganistan'dan
Küba'ya getirilen tutuklulara nasil muamele edilmesi gerektigi. "Kuzularin
Sessizligi"ndeki Hannibal Lecter misali prangaya vurulmus, elleri
zincirlenmis, kafalarina maske geçirilmis ve damarlarina güçlü
sakinlestiriciler zerkedilerek 'ehlilestirilmis' bir halde Guantanamo
Körfezi'ndeki özel kampa yerlestirilen Taliban/El-Kaide baglantili tutuklularin
ABD'li yetkililere ser verip sir vermeyecegi basindan beri herkesin malumuydu
zaten. Istihbarat uzmanlarinin, isleri oluruna birakmayacagi da ortada. Peki ne
olacak simdi?
Hukuk
profesörü Alan M. Dershowitz'in birçok gazete ve televizyon kanalinda dile
getirdigi görüslerine bakilirsa tek çare bu vaka özelinde 'iskenceyi
yasallastirmak'. Iskencenin gündelik yasamin neredeyse kaniksanmis bir
parçasi haline geldigi memleketimizde bile yadirganacak böylesi bir öneriyi ABD
gibi bireysel hak ve özgürlüklerin 'besigi' bir ülkede hem de bir hukuk
profesörü ne akla hizmet ortaya atiyor acaba?
Dershowitz'e
göre ABD vatandaslarinin bir yandan dünya kamuoyu önünde iskenceyi kinarken
diger yandan da kapali kapilar ardinda cereyan ettigi herkesçe gayet iyi
bilinen nahos uygulamalara göz yummalari hem hukuki hem de ahlâki açidan çok
sakincali. Hukuki sakinca, yakin gelecekte basvurulmasi kuvvetle muhtemel olan
zora dayali sorgulama yöntemlerinin biçim ve siddetinin mevcut haliyle tamamen
istihbarat görevlilerinin takdirine kalmis olmasindan kaynaklaniyor. Bu yüzden,
kulaga tuhaf gelse de, tutuklularin bizzat kendi selametleri için iskencenin
yasal zemine tasinip çesitli prosedür ve düzenlemelere tabi tutulmasi zaruri.
Dershowitz,
ABD toplumunun iskence karsisinda takindigi devekusu tavrinin ahlâki çarpikliklarina
da isaret ettigi yazi ve konusmalarinda söz konusu riyakâr tutumun toplumdaki
sinisizmi körüklemesinden endise duydugunu belirtiyor. Evet, insan haklarindan
ödün vermek zorunda kalmak iç parçalayici bir durum ama sirf ele güne karsi
rezil olmayalim diye bu hak ihlâllerini görmezden gelmek ve her sey güllük
gülistanlik imiscesine gündelik hayatimizi sürdürmek daha da yaman bir çeliski.
Profesörümüze göre bu sahte erdemlilik kisvesinden siyrilmanin yegâne yolu her
ne kadar gönlümüz
varmasa da iskenceyi
sahiplenmek, üç maymunu oynamak yerine icap ettiginde 'vebali boynumuza'
diyecek yürekliligi göstermek.
Iskenceyi
yasallastirmak
Bir hiciv
denemesi olarak degerlendirildiginde Dershowitz'in görüsleri aslinda oldukça
radikal açilimlara sahip. Bireyleri, ancak toplumsal bilinçaltinin ücra köselerine
havale etmek suretiyle basedebildikleri travmatik gerçekliklerle kara mizahin
soguk dus etkisini kullanarak yüzlesmeye zorlayan hiciv sanati toplumu dönüstürmek
isteyenler için yüzyillardir vazgeçilmez bir silah olagelmistir. "Güliver'in
Seyahatleri" adli eseriyle tanidigimiz Jonathan Swift'in 17.-18. yy Ingiltere'sinde
sefaletten kivranan kitlelere, zenginlerin sofralarini süslemek üzere gürbüz
bebeklerini satiliga çikarmalarini salik verdigi metni bu edebiyat türünün
belki de en klasik yapitlarindan biridir.
Ayni sekilde,
Dershowitz'in iskenceyi yasallastirma önerisi de hiciv sanatina gayet güzel bir
örnek teskil ediyor olabilirdi sayet profesörümüzün asil derdi bu olsaydi.
Barindirdigi
muazzam potansiyele ragmen Dershowitz'in önerisinin toplumu tiye almak gibi bir
gayesi falan yok. Dershowitz, kimi durumlarda iskencenin kaçinilmaz olduguna
cani gönülden inanan bir 'hukuk' adami. Katildigi tartismalarda ne zaman
köseye sIkI$tirilsa, hep ayni senaryoyla karsisina çikiyor muhaliflerinin.
Varsayin kalabalik bir sehrin bir yerlerinde patlamak üzere olan bir bomba var
ve hasbelkader ele geçirilmis olan bir zanli
bombanin
yerini bildigi halde ifsa etmemekte direniyor. Onlarca masum insanin hayatinin
mevzu bahis oldugu böylesi bir durumda dahi iskenceye karsi çikar miydiniz?
Bu soru,
özellikle de hazirliksiz yakalanmissaniz, zihninizi belki bir süreligine felce
ugratabilir. Ama kendinizi senaryonun sinematik çarpiciligindan kurtarip konuya
biraz daha sogukkanlilikla yaklastiginizda fark edeceksiniz ki bomba misalinin
tartisilan hususla uzaktan yakindan alâkasi yok. Mevzu Guantanamo'daki
tutuklular iken sirf iskenceyi mazur gösterebilmek için kalkip aksiyon
filmlerinden arak ucuz mizansenlere itibar etmesi Dershowitz'in aslinda ne kadar
kof bir savin avukatligina soyunmus oldugunun en manidar emaresi. Ortada, 11
Eylül'den bu yana toplumda iyice yer etmis olan paranoya halini suistimal etme
imkani dururken adam niye isine gelmeyen gerçekliklerle zaman kaybetsin ki
zaten? Dershowitz de Bush Jr. gibi 11 Eylül sonrasi ortamda olgularin hükmünün
kalmadiginin idrakinde ve bu yüzden, aynen ülkesinin baskani gibi, herkesin
gözünün içine baka baka mesnetsiz atabiliyor.
Nasil Bush
Jr., nükleer silah siralamasinda kendisinden sonra gelen dokuz ülkenin toplamindan
daha fazla tahrip gücüne hükmeden bir imparatorlugun basi oldugu halde Kuzey
Kore, Iran ve Irak'ı dünya barisini tehdit etmekle itham edip bu zeka özürlü
konusmasinin ardindan devlet erkâni tarafindan dakikalarca ayakta alkislaniyorsa,
ayni sekilde Dershowitz de, sahip olduklari birkaç bilgi kirintisi
Afganistan'da ele geçirilen tonlarca belge sayesinde çoktaaan kıymetini yitirmis
olan Taliban/El-Kaide tutuklularinin durumu ile patlamasina ramak kalmis bir
saatli bomba arasinda ipe sapa gelmez bir paralellik kurup kendine ekran ve
gazetelerde bol bol yer bulabiliyor.
ABD'li hukuk
profesörümüzü iskenceye kilif uydurmak zahmetinden kurtarmak için bu sefer
bendenizin naçizane bir önerisi olacak. Guantanamo'daki inatçi tutuklulari
Türkiye'ye gönderin, kendilerini biz bülbül gibi konusturalim. Böylelikle siz
bu basbelalarindan kurtulursunuz, bizim de insanliga bir hizmetimiz dokunmus
olur.
Son paragraf
hiciv amaçlidir, alicilarinizin ayariyla oynamayiniz.
Not:
Yazardan izin alinmistir.