Gey haklari
insan haklari
Ugur Alper
Az da
olsa gelisme var ancak bu escinsellerin ugrasip sagladigi bir gelisme degil.
Yine dis etkenler nedeniyle bize sunulan ufak kirintilar
1996 yilinda
Lamda Istanbul adindaki politik escinsel grubun Habitat zamani açtigi stand'da
yazdigi birçok slogandan en göze çarpani yazinin basligiydi. Ilginç olan, Kürsat
Kahramanoglu'nun geçen hafta baslattigi tartismanin alt basliklarindan birine
denk geldigini düsündügüm, bu sloganin "Gay Rights Are Human
Rights!" seklinde Ingilizce yazilmis olmasiydi. Habitat'a katilanlarin
dünyanin dört bir yanindan gelen insanlar olmasi gerçegi bir yana, ironik olan
bu lafin o kadar yildir Türkiye'de Türkçe söylenememis olmasi ve sonra Birlesmis
Milletler güvencesiyle ortaya çikilmis olmasiydi.
Kusadasi
olaylarinda gelen escinsel turistlerin geri çevrilmesi, döviz kaybetmemek için
edinilen "escinsel hosgörüsü"nü gündeme tasimisti. 1996'daki "coming
out" ise sanki Tanzanya'daki bir escinsel grubun yaptigi, egzotik bir etkinlik
gibi gerçeklesmisti ve sonra da arkasi gelmedi. Herhalde Türkiye'nin escinsellikle
ilgili tek ciddi gündemi Tarkan'in resimlerinin ortaya çikmasiyla olustu.
Sonunda yillardir belli çevrelerde dedikodu seklinde devam eden iddialar su
yüzüne çikti. Ne Tarkan buralardan gitti ne de insanlar meydanlarda toplanip
Tarkan'in albümlerini yakarak slogan atti. Üstüne üstlük yeni albümü yok satti
ve konserleri doldu tasti.
Escinsel
haklari deyince benim aklima gey, lezbiyen, travesti ve transseksüellerin,
cinsel ayrimciliga maruz kalmadan sokakta rahatça yürüyebilmeleri, barinma
haklarina sahip olmalari, isyerinde ayrimciliga ugramamalari geliyor. Ama en önemlisi
rahatça "escinsel oldugunu açiklayabilme" hakki ve bunun
sonucunda da yasaminin normal gidisatina bir zarar gelmeyecegi garantisi,
ihtiyacimiz olan en büyük haktir. Ancak bunu saglayabilecek kanunlar degildir.
Toplumun geçirmesi gereken bir evrimin sonunda ancak escinsel bireyler cinsel yönelimlerini
siradan bir özellik olarak laf arasinda ifade edebileceklerdir. Ve kimsenin de
umurunda olmayacaktir.
Söz konusu
evrimi yokmus gibi davrandigimiz seyleri konusarak
gerçeklestirebiliriz.
Bu süreçte ise en büyük pay escinsellerin bizzat kendilerine düsüyor. Bir escinselin
topluma yapabilecegi en büyük katki "açilmak"tir. Escinsel bir
yakini, dostu olan birinin escinsel düşmani olmasi çok zordur. Çünkü escinseller
toplumda neredeyse baska dünyadan varliklar olarak görülüyor. Görünüsüyle, tavirlariyla
çizilmis bir escinsel imaji var ve gey deyince insanlarin aklina gösterisli bir
pop stardan ya da kadin erkek arasi cinsiyetsiz bir varliktan baska bir sey gelmiyor.
Insan bilmedigi seyden korkar, bu yüzden de bir escinsele uzayli gibi davraniliyor.
Oysa ki insanin yillardir tanidigi bir arkadasinin gey oldugunu ögrenmesi onun
yasaminda birçok seyi olumlu yönde degistiriyor. Çünkü o noktada, o uzaylilik
ortadan kalkiyor ve ne kadar klasik ve ilkel de olsa "onlar da
insan" tavri basliyor.
"Açilmak" ne kadar elzem bir sey olsa da, insan
haklarindan bahsederken "dolapta kalmak" yani escinselligini
açiklamadan yasamanin da bir hak olduguna inaniyorum. En ideali tüm escinsellerin
ortaya çikip "görünürlügü" artirmalari tabii ki. Ancak kisiye
kendi rizasi disinda ya da birtakim zorlamalarla "come out" yaptirilmasi,
yani kisinin desifre edilmesi ne etik açidan kabul edilebilir ne de herhangi
bir yarari olur. Escinsellik bireysel bazda, çogu zaman oldukça sancili bir
kabullenme dönemi gerektirdiginden otuz yasinda bile hâlâ kendine gey diyemeyen
birçok insan oldugunu unutmamak lazim. Tartismalarin onlara kendilerini güvende
hissedecekleri ve escinsel olmanin bir sorun olmadigini düsündürtecek bir ortam
hazirlamasini saglamaliyiz.
Türkiye'de su
dönemde escinsel hareketle ilgilenen ve bir seyler yapmak isteyenlerin ilgisini
yasal yönetim bazinda yogunlastirmalari bana çok gerçekçi gelmiyor. Avrupa Birligi'nin
de zorlamasiyla escinsel haklarini koruyan
kanunlar çiktiginda
ortada bu kanunlardan yararlanmak isteyen "out" insanlar olmasi
gerekecek. Daha önce de belirttigim gibi öncelikle toplumun bir gelisme
göstermesi gerekir ki ardindan gelen kanunlarla düzenlemeler yapilabilsin. Ben
bu konuda çok umutsuz degilim. Bugün gey sözcügü yayildiysa ve kullaniliyorsa
bu bile olumlu bir gelismedir diye bakiyorum. Escinsellik konusunda görüsleri
oldukça pozitif olan bir de genç nesil yetistigini görüyorum. Ama kendimizi
kandirmayalim. Az da olsa gelisme var ancak bu escinsellerin ugrasip sagladigi
bir gelisme degil, kaçinilmaz olarak ve ne yazik ki yine dis etkenler nedeniyle
bize sunulan ufak "kirintilar".
Bir de son
olarak, tartisirken kullanilacak terminolojinin de çok önemli oldugunu düsünüyorum.
"Cinsel tercih" tanimini sevmiyorum ve dogru bulmuyorum. Zaten
birçok modern kaynakta ve hatta Avrupa Birligi kayitlarında "sexual
orientation" yani "cinsel yönelim" olarak geçiyor.
Bir de "gay" sözcügünün Türkçe yazilirken "gey"
diye yazilması var ki bence sembolik de olsa bazi seyleri yavas yavas içsellestirebildigimizi
gösteriyor.
Not:
Yazardan izin alinmistir.