Amerika'da Yesil oylar
MARC DAVID BAER / Ann Arbor, Michigan, ABD
Amerikan baskanlik seçimlerine bir aydan az bir süre kaldi.
Demokrat Parti baskan yardimcisi Al Gore ve Cumhuriyetçi Parti adayi Texas
valisi George Bush kamuoyu yoklamalarina göre basabas gidiyorlar. Kalabalik ve
kararsiz nüfuslari barindiran Michigan gibi ülkenin orta-batisindaki eyaletler
seçimlerde anahtar görevi görüyor. Onun için hem bu iki büyük aday, hem de
Yesil Parti baskan adayi Ralph Nader sIk sIk bu bölgeye geliyor.
Clinton yönetiminin saga kaymasindan, Gore'un muhafazakâr
tavrindan ve kendine baskan yardimcisi olarak dindar bir adayi seçmis
olmasindan rahatsiz olan birçok liberal Amerikali bu seçimlerde Yesil Parti'yi
destekliyor. 1984 yilinda Alman Yesil Partisi'ni kendine model alarak kurulan
parti, ilk defa bu seçimlerde düzenli bir kampanya yürütüyor. Yesil Parti'nin
Arap asilli baskan adayi Ralph Nader ve Kizilderili asilli baskan yardimcisi
adayi Winona LaDuke yaptiklari toplanti ve mitinglerde diger iki büyük partiden
çok daha büyük kalabaliklar topluyorlar. Geçtigimiz birkaç hafta içinde
Nader'in Portland, Minneapolis ve Seattle'da yaptigi konusmalara binlerce kisi
katildi.
Gore ve Bush konusmalarini genellikle önceden seçilmis küçük
topluluklar önünde vermeyi tercih ediyorlar. Örnegin geçtigimiz günlerde Ann
Arbor'a gelen Gore, önceden yapilan mulakatlara göre seçilmis 150 Michigan Üniversitesi
ögrencisine konustu.
Gore ve Bush secim kampanyasinda kendilerini destekleyen çokuluslu
isletmeler ve büyük sirketlerin çikarlarina yönelik mesajlar
verirken, Yesiller, Amerika'da yasanan ekonomik patlamadan yararlanmayan büyük
kesimlere hitap ediyor. Son yillarda ülkede pek çok kisinin kisa yoldan
milyoner oldugu dogru, ancak öte yandan çalisanlarin maaslari düstü, is güvenligi
azaldi, zengin ve fakir arasi fark büyüdü. Bugün Amerika'da çok sayida insan
kira ödeyebilmek için iki iste çalisiyor ve artan kiralar sonucu evsiz kalan
ailelerin sayisinda büyük artis var.
Yesiller'in kampanyada üzerine bastiklari nokta iki parti arasinda
fark
olmamasi. ikisi de orduya harcanan parayi artiracak misil
kalkanini, büyük isletmelere uygulanacak vergi indirimini, idam cezasini,
globallesmeyi ve fosil bazli yakitlarin kullanimini destekliyorlar. Ayrica seçim
kampanyasinin devlet tarafindan finanse edilmesine ve herkesi kapsayacak bir
saglik reformu yapilmasina taraftar degiller. Yesiller her iki büyük partinin
de çokuluslu isletmelerin oyuncagi oldugunu ve secim kampanyalarina milyonlar
yagdiran is adamlarinin çikarlarini desteklediklerini iddia ediyorlar.
Nader baskan seçilirse ülkedeki gücü ve zenginligi esit olarak
dagitmayi vaat ediyor. Ücretsiz egitimi, herkese saglik sigortasini ve isçilerin
örgütlenmesini savunuyor. Yesil Parti çokuluslu sirketlerin ülkedeki isleri
emegin ucuz ve isçi haklarinin olmadigi ülkelere ithal etmesine karsi çikiyor. Iki
büyük partinin destekledigi asgari ücreti degil, herkese yasadiklari bölgede
belirlenen yasanabilir ücret verilmesini istiyor.
Yesiller ayrica daha ekonomik ve çevreyi kirletmeyen yenilenebilir
enerji
kaynaklarinin kullaniminin artirilarak fosil kaynakli yakitlara
olan bagimliligin azaltilmasini destekliyorlar. Genellikle azinliklarin ve
fakirlerin maruz kaldigi idam cezasinin kaldirilmasini ve çogu uyusturucu suçundan
yargilanan iki milyon insani hapishaneye koyan adli sistemin yeniden düzenlenmesini
istiyorlar. Yesiller endüstriyel üretim için kenevir yetistirmenin ve marijuana
kullaniminin yasallasmasi gerektigini savunuyorlar. Pentagon'un bütçesini yari
yariya azaltmak, nükleer silahlari yasaklamak ve Küba ve Irak'a uygulanan
boykotu kaldirmak istiyorlar. Yesillere göre hükümet politikalarini büyük
bagislar yapan isletmeler degil siradan halk desteklemeli. Bu nedenle seçim
kampanyasinin devlet tarafindan finanse edilmesini ve büyük isletmelerin ve
kisilerin partilere verdigi bagislarin sinirlanmasini istiyorlar.
Hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi Parti, milyonlarca seçmenin
oylarini belirleyecek televizyon tartismalarina Nader'in katilmasina karsi çikiyor.
Bu tartismalara kimin katilacagina Demokrat ve Cumhuriyetçi Parti tarafindan
olusturulan bir kurul karar veriyor. 1992 seçimlerinde kurul bagimsiz baskan
adayi Ross Perot'nun tartismalara katilmasina izin verdiklerinde, Perot oylarin
yüzde yirmisini almayi basarmisti. Ayni sekilde 1998 senesinde tartismalara
katilmadan önce yüzde 5 oy alacagi tahmin edilen eski güresçi bagimsiz vali
adayi Jesse Ventura, tartismalara katildiktan sonra yüzde 50'nin üzerinde oy
alarak Minnesota eyaletinde vali seçildi. Bu seçimlerde ise iki partili kurul
ancak kamuoyu yoklamalarinda en az yüzde 15 oy alan partilerin tartismalara
katilmasina karar verdi. Kampanyaya çok az para ayirabilen Yesiller'in
California, Oregon ve Washington gibi eyaletlerde simdiden yüzde 8 oraninda oy
alacagi göründügü için iki büyük parti Nader'in tartismalarda yer almasini
istemiyor.
Demokratlar, liberal seçmenlerinin Yesiller'e oy vermemesi için
korkutma
politikasi uyguluyorlar. Yesillere verilen her oyun aslinda
Cumhuriyetçilere ve kürtaj karsiti Bush'a verilen bir oy demek oldugunu söylüyorlar.
Yesiller de kürtaj karsiti oylara yapilan bu tehdidine cevap olarak Bush'un son
dört yildir valilik yaptigi Texas'ta kürtaji yasaklamaya yönelik hiç bir karar
almadiginin altini çiziyorlar. Liberal Demokratlar "Oyunuza Gore'a
verin, o iki seytanin daha iyi olani" diyorlar. Buna karsilik
Yesiller ise "daha iyi olan seytan da seytandir" diyor.
Yesil Parti baskan adayi Nader 7 Kasim'da seçimleri kazanmayacak.
Bazi Yesil adaylar belediye meclisi üyesi, üniversite yönetim kurulu üyesi,
hatta eyelet temsilcisi olabilirler. Ancak 2002 genel seçimlerinde Yesiller
valilik, hatta kongre ve senato üyeligi gibi görevler almayi ümit ediyorlar. Bu
seçimlerde Yesiller örgütlenmeyi, kampanya yürütmeyi ögreniyor ve seçmenlere
iki parti disinda bir alternatifleri oldugu mesajini veriyorlar. Yesiller,
Michigan eyaletinde 55.000 imza toplayarak partinin Kasim ayindaki seçimlerde
oy pusulasinda yer almasini sagladilar. Amerika'daki Yesiller Türkiye'deki ÖDP
gibi genç ve yaslilardan, solculardan, çevrecilerden, feministlerden, azinlik
haklari savunucularindan ve pasifistlerden olusuyor. Ve ayni ÖDP gibi yakinda
seçim kazanamayacaklar ama, daha adil, hosgörülü ve demokratik yarinlar hayal
ediyorlar. Yesil Parti hakkinda daha fazla bilgi için:
Radikal Gazetesi Pazar Iki eki 15 Ekim 2000, Sayfa: 21